‘BERdeaPIZTU’ erakusketa dagoeneko martxan dago Euskadiko Arkitekturako Institutuan, Donostian, datorren maiatzaren 18ra arte, arkitektoen etxeko klaustroa “naturalizatuz”. Azken ikasturteetan Donostiako eskola-patioak naturalizatzeko programan, Donostiako Udaleko Parke eta Lorategien sailaren eskutik, gauzatutako metodologia erakusten duen erakusketa da. Erakusketaren komisarioak Ula Iruretagoiena eta Fermín Blanco arkitektoak dira, eta María Azkarate argazkilariaren begirada erakusten du. Home Box serieko kaxa modularrak euskarri gisa erabili dira ‘BERdeaPIZTU’ erakusketa muntatzeko eta diseinatzeko.
BERdeaPIZTU proposamena Sistema Lupo-ren taldeak garatutako programa da, zeinaren arkitekto sortzailea Fermín Blanco den. Proposamen hori hiriko sistema publikoko inguruneak modu eraginkorrean eraldatzeko zeharkako estrategiaren barruan sartzen da, eta hezkuntza-proiektu integrala eta esperimentala da, lankidetzan oinarritua eta eskola barruko eta inguruko komunitate-espiritua bultzatzen duena. Horren asmoa espazio «berdea» eta «hiritarra» birpentsatzea da, gaur egungo gizarte-, ekonomia- eta ingurumen-beharrekin bat datozen beste parametro eta egiteko modu batzuk sortzeko, diseinatzeko eta mantentzeko.
“Maria Azkarateren argazkien bidez, BERdeaPIZTU erakusketak Donostiako eskola-patioen eraldaketaren faseak azaltzen ditu, naturalizazioari begira”, azaldu du Fermín Blancok. Amara Berri-Urbieta proiektuari buruzko informazioarekin eta Javier Maestreren dokumental-pieza batekin osatzen da erakusketa, non “eragileek historiara hurbiltzen gaituzten”.
Askotan, kanpoko begiek inoiz kontuan hartu ez dituzun erabilerak aurki ditzakete, eta zure produktuetan arakatu gabeko potentziala desblokeatu. Eta zer lotura du Astigarraga Kit Line-k erakusketa honekin? Gure enpresa erakusketaren muntaketaren eta diseinuaren parte da. “Naturarik ez duen espazio bat naturalizatu nahi izan dugu; kasu honetan, XVIII. mendeko klaustro historikoa da, Teresiarren komentu zaharra. Leku sinboliko bat da, Donostia hiriaren historian arkeologikoki puntu bero gisa suposatzen duenagatik, eta duela urte batzuetatik hona Euskadiko Arkitektura Institutua sortu da bertan, arkitektura garaikidea sustatzeko Eusko Jaurlaritzaren erakunde bat” dio Fermín Blancok.
“Klaustroa, tokiko gunerik izugarriena, seguruenik, oso eskala bitxia, txikia eta erosoa du, eta solairua zigilatu egin dugu, Astigarraga Kit Line-ko zurezko kaxen modularitatetik sortutako aldaerekin errepikatzen den modulu baten bidez bahetu”, azaldu du arkitektoak Home Box kaxen erabilerari buruz. “Material berri bat sartu genuen, zura, harrizko eremu batean, eta efektu bikoitza lortu genuen: batetik, kanpoalderantz, klaustroa lorategiz betetzeko eta landarez betetzeko euskarri gisa balio digu, eta, bestetik, barrualderantz, erakusketaren eduki guztia sartzeko, klaustroan zeharreko ibilbidea dena”, gehitu du.
“Klaustroa oso arkitektura modularra eta errepikakorra denez, non hiru hutsune dauden lau aldetatik, 12 hutsune guztira, moduluaren ideia erreproduzitzen eta horrekin jolasten joan gara. Kasualitatez, ondo egokitzen da hutsuneen moduluekin, aldaerak eginez: aurrean, atzean, hutsunea erabat itsutu gabe… kokatuz; horrela, barneko/kanpoko zeharkako ikuspegi gurutzatua ahalbidetzen dugu, eta aireztapena ere bai, landareak naturalak baitira”, zehaztu du Fermín Blancok.
Erakusketak irauten duen bitartean, Putzuetako haztegitik datozen landare biziak hiriko patio eta espazio publikoetan landatuko dira, eta gure zurezko kutxek bizitza berri bat izango dute Urretxuko Gainzuri ikastetxean. Dena eraldatu egiten da, dena birziklatzen da. “Garrantzitsua da material biziekin lan egitea, euskarri organikoa den zurarekin konbinatuta, eta harriz egindako XVIII. mendeko arkitektura gogor eta astunarekin alderatuz. Material nobleen konbinazio horrekin ere jokatu nahi izan da erakusketaren muntaian eta diseinuan”, adierazi du Sistema Lupo-ren arkitekto sortzaileak.
“Zura orainaldiko eta etorkizuneko materiala da”
Fermín Blanco harago doa, eta zura erabiltzeak zer esan nahi duen aztertzen du. “Arkitekturaren historian beti lagun izan dugun material historiko eta tradizional handienetako bat da zura, eta, gainera, orainaldiko eta etorkizuneko materiala da, harekin lotutako osagai guztiak direla eta. Eta zur tratatua bada, Astigarraga Kit Line-k baso-kontrol batekin egiten duen bezala; eta azken produktua bada, hartzen gaituen mundua bezala, auto-eraikuntzaren edo brikolajearen mundua dena, non bezeroa muntaiaren parte den, hor elkartzen dira guk patioetan tratatu nahi ditugun baldintza guztiak. Hau da, naturalizatu egin behar dira, material organikoarekin eta km0-ko zurarekin lan egin behar da, eta erabiltzaileak parte hartu behar du, bai erabakiak hartzeko orduan, bai patioen muntaketan, fabrikazioan eta eraikuntzan”.
Eragile guztien arteko konplizitatea
Gainera, Lupo sistema ikasleen, klaustroen, familien eta administrazioaren arteko konplizitate baldintza gorenetan egindako proiektua da, irakasleen prestakuntza zentroen bidez koordinatuta dagoena. “Patioak, ikastetxeen kanpoaldeko espazio horiek, oso gogorrak, hormigoituak, oso zementatuak, grisak, monokromatikoak eta monotematikoak izan ohi dira, batez ere jarduera bakar bat, hau da, kirol-espazioa, nabarmentzen delako horietan”, dio Fermin Blancok, eta hau gehitzen du: “proiektu horiek parte-hartzaileak izan daitezen egiten dugu, eta, horretarako, irakasleekin, hezkuntza-komunitateekin, familiekin eta ikasleekin lan egiten dugu patioak aldatzeko, patioak neurri batean konplikatuz, aldaera berriak sartuz, jolaserako elementu berriak sartuz eta, batez ere, azalera landuz, hormigoi horiek apurtuz, natura, berdea, beste testura batzuk, azala, legarra, belarra, lurra eta hondarra sar daitezen. Alegia, oso laua zen gune batean konplikazio bat sartzen ari gara”.
