Astigarraga Kit Line-n, jasangarritasunaren aldeko konpromisoa eta ingurumena zaintzea ospatzeko aukera da egunero. Hala ere, Birziklapenaren Eguna bezalako data batean, harro gaude zurezko altzariak fabrikatzen egiten dugun lanaz: birziklapenaren filosofia eta gure lehengaia (Intsignis pinuaren zur trinkoa) berrerabiltzea modu integralean lotzen duen jarduera. Astigarraga Kit Line-ko baso-eremuko zuzendaria den Jose Juan Astigarragak azaldu du zertan datzan zura zuhaitzetik azken produkturaino eraldatzeko prozesua eta zein den lehengai natural, berriztagarri eta jasangarri horren aprobetxamendu integrala.
-Lehenik eta behin, azalduko zenuke zer diren zuraren lehen eta bigarren eraldaketak?
-Zuraren lehen eraldaketak prozesu guztiak biltzen ditu: zuhaitza basoan mozten denetik zerrategian taula bihurtzen den arte. Zuraren bigarren eraldaketa lantegietan egiten da. Bertan, lehen eraldaketako zuretik abiatuta, banatzaileei edo azken kontsumitzaileari saltzen zaion azken produktua lortzen da. Zurak bide luzea egiten du altzari gisa ikusten den produktu bihurtu arte.
– Zuraren lehen eraldaketa horretan, zein da altzariak egiteko erabiltzen den proportzioa beste helburu batzuetarako birziklatzen denarekin alderatuta?
-Pinu bat mozten dugunean zerrategirako lehengai gisa erabiltzeko, enborraren %85 aprobetxatzen da. Ehuneko hori egokia izan ohi da enborrak diametroen arabera ebakitzeko.
– Eta zer gertatzen da gainerako %15arekin?
– %15 horretatik, %13 apeak dira, hau da, pinuen puntak, adar oso lodiak, zatikatzen diren zatiak, altzariak egiteko estandarrak betetzen ez dituen enborra… Astigarraga Kit Line-ren kasuan, %15 horren ia %100 paper-fabriketara eta aglomeratu eta MDFa (Medium Density Fiberboard) lantzen duten fabriketara eramaten dugu.
-Zehazki, apeak, nora bidaltzen dira?
-Apeak zuzenean paper-fabriketara bidaltzen dira menditik. Kamioia Nuarbeko Gure Zura zerrategirako enborrak kargatzen doa, eta apea-kamioi bat osatzen duenean, Aiarnazabalgo Zubialde paper-fabrikara eramaten du, paper-orea egiteko, zeinarekin, ondoren, tisu papera egiten duten. Paper-orea ez ezik, aglomeratua eta MDF egiteko ere erabiltzen da.
-Beraz, zur-soberakinak bota beharrean, birziklatu egiten dira…
-Enborra produktua da. Eta azpiproduktua enbor horretatik ateratzen den zerbait da. Bai mendiko lehen eraldaketan, bai fabrikako bigarren eraldaketan, guk ez ditugu inoiz ‘hondakinak’ edo ‘hondarrak’ hitzak erabiltzen, azpiproduktuak baizik; izan ere, batetik, gure lehengaiari balioa kentzen ariko ginateke, eta, bestetik, azpiproduktuak ez dira baztertzen, erabilgarritasun bat dute.
-Esan duzu %15 horren ia %100 paper-fabriketan amaitzen dela. Zeri dagokio “ia” hori?
Mendian garbitu egiten da eta ia guztia aprobetxatzen da. Txikia den guztitik, bolumen maximoa. Ez da aprobetxatzen adarren %100; hori egin liteke, baina Euskal Herriko orografiak ez du uzten. Makineria sartzea ez da batere errentagarria, eta, zoritxarrez, biomasa apur bat geratzen da euskal mendietan: adarrak, apur bat lehor dauden pinuak… Galizian, Landetan, Eskandinaviako herrialdeetan, Baltikoko herrialdeetan, baita Alemanian ere, orografiak uzten duenean, birringailu bat sar dezakezu eta geratzen den ehuneko txiki hori berrerabil dezakezu, %15 horren %2 inguru izan daitekeena. Euskal Herriko basoginen %100ek apeak aprobetxatzen dituzte, ehuneko txiki hori izan ezik. Saiatu egin da hori ere aprobetxatzen, baina ez da bideragarria, 150 km-ra egiten bada ere, baina lurra beste bat da.
– Orografiaren zailtasun hori kontuan hartuta, zer gertatzen da mendian geratzen den %2 horrekin?
-Adibidez, Larruskainen (Bizkaia), landatu aurretik, mendian geratzen diren adar eta zuhaitz txiki guztiak birrindu ditugu. Birrindutakoa sakabanatuta uzten duzu, hori usteldu egiten da, lurrarentzako ongarri bihurtzen da eta gero zuhaitzak landatu egiten dira.
Beste formula bat erabili dugu Azkoitian, oso garbi zegoelako: ilarak egin adarrak geratzen diren tokian, eta zuhaitzak ilara horien artean landatu dira, orkatzak babesteko. Mendian geratzen den apurra berriz erabiltzeko bi modu dira. Horregatik esan daiteke zuraren lehen eraldaketan aprobetxamendua ia %100ekoa dela: %85 lehengai da, %13 apea eta %2 basoan geratzen da, baina berrerabiltzen da ere.
– Nola sailkatzen dira apeak?
-Koadrilak arduratzen dira lan horretaz. Eskuarki, diametrotan hitz egiten da. Apea on batek 8 eta 16 cm arteko diametroa izaten du. 8 cm-tik beherakoak mendian geldituko dira, eta 16 cm-tik gorakoak altzariak egiteko lehengaitzat hartuko dira. Eta 18 eta 25 cm artekoak, bilgarrien eta paleten mundurako.
-Hasieran, menditik zerrategira zer iristen den azaldu duzu. Zer erabiltzen da altzariak egiteko eta zer birziklatzen da beste helburu batzuetarako?
-Zerrategian, ehuneko handi bat fabrikazio-lantegietara etortzen da, eta enborraren gainerakoa zerrautsa, azala eta ezpala da. Berriro diot, ez da hondakina, azpiproduktu indartsua da. Jendeak hondakin deitzen dio. Astigarraga Kit Line-k azpiproduktu gisa katalogatzen du.
– Nola lortzen dira azala, zerrautsa eta ezpala?
Zerrategian, enborra azala kentzeko makinatik sartzen da eta azalik gabe irteten da. Enborraren ertzekin, lau ertzak kendutakoan, ezpal hezea egiten dugu. Hala, enborra dagoeneko azalik gabe geratzen da eta taulatan mozteko garbi dago. Enborra taula bihurtzen dugunean, zerra-ebaketa horrek zerrautsa sortzen du.
– Eta nora joango dira azpiproduktu berri horiek?
–Zerrautsa fabriketara bidaltzen dugu, aglomeratuzko taulak eta MDFa egiteko, Pantyr Seripanneaux-era, Baionatik gertu dagoen Saint Vincent de Tyrosse-n dagoena. Azalei dagokienez, bi helmuga ditugu: biomasa gisa erabiltzeko Zubialdeko paper-fabrikan, Aizarnazabalen, non azala erretzen duten beren ekoizpen-prozesuetarako energia termikoa lortzeko; eta Frantziara, lorezaintzarako. Azalak hartzen dituzte, elkarren artean talka egiten dute eta igurtziarekin mehe eta biribilduta geratzen dira, eta lorategiak apaintzeko azal bat lortzen dute. Eta, azkenik, ezpalaren irteera, gure instalazioei esker oso kalitate onekoa dena. Mimizan-en (Landak) dagoen Gascogne paper-fabrikari (Landas) saltzen diogu. Bertan kontrol oso zorrotzak egiten dituzte eta pasatu egiten ditugu.
-Zerrategian, sartzen den zuraren %100 aprobetxatzen da…
-Ez da pinu-gramo bakar bat ere alferrik galtzen. Ez da ezer galtzen.
Lantegietako eraginkortasun energetikoaren optimizazioa
-Zerrategian sartzen den zuraren %53 horrekin zer gertatzen den jakitea besterik ez zaigu falta.
-Zuraren lehortze naturaleko edo eguraste-prozesuaren ondoren, fabrikan sartzen da, eta han egiten da zuraren bigarren eraldaketa. Taulak produktu amaitu bihurtzeko, %42a suposatzen duen txirbila eta ezpal lehorra sortzen da. Biomasa-galdaretarako erabiltzen dugu txirbila, energia termikoa sortzeko. Energia hori zura lehortzeko eta gure bi fabriketako berokuntzarako erabiltzen da: Larrañagakoa, non apalak egiten ditugun, eta Olaldekoa, astoak egiten diren lekua. Eta ezpal lehorraren %100 pellet-ak egiteko erabiltzen da, Arkaizpegurrak fabrikara Bidanian eta Servary fabrikara Angresse-n. Pellet-ak zerrautsa prentsatuz egiten dira, eta ligninak aglomeratzaile gisa jokatzen du prozesu horretan.
“Birziklatzea funtsezkoa da, baina baita ez sortzea ere”
– Zer erronka ditu Astigarraga Kit Line-k birziklatze-prozesuan?
-Zurari dagokionez, beti ari gara azpimarratzen mendian geratzen den zur horren aprobetxamendu handiena. Hori beti. Birziklapenarekin dugun konpromisoa gure fabrikazio-prozesuaren etapa bakoitzean islatzen da. Zura erauzten denetik gure produktuak paketatu arte. Baliabideak optimizatu nahi ditugu beti. Zuraz gain, enbalatzeko erabiltzen ditugun beste lehengai batzuk ere aipatu beharko lirateke, hala nola kartoia eta plastikoa.
Bizitza osoa daramagu Plastigaur enpresarekin, plastikozko ontzi eta bilgarri malgu eta jasangarriak egiten dituen enpresarekin. Birziklatutako lehengaiak erabiltzearen inguruko ikerketa-gaietan puntakoak dira Europan. Orain, erabiltzen dugun plastikoaren %70 birziklatua da. Ehuneko hori igotzen joateko eta %100era iristeko eskatzen dugu. Baina ikertzen jarraitu behar da. Orain dela gutxi %20an geunden eta dagoeneko %70ean gaude. Bestalde, kartoiaren %100 birziklatua da.
Ondo dago birziklatzea? Bai, birziklatu egin behar da, baina alferrik ez sortzea ere egin behar da. Ez produzitzeko joera dugu guk.
– Zure ustez, zer ingurumen-onura ditu enpresaren birziklatze-ikuspegiak?
-Birziklapenarekin dugun konpromisoak enpresa gisa sortzen dugun hondakin-kantitatea nabarmen murrizteko aukera ematen digu. Zuraren kasuan, %100 berrerabiltzean, bota beharrean, ez dago hondakinik, eta baliabide natural eta berriztagarria den zura erabiltzeko eraginkortasuna maximizatzen da. Gainera, azpiproduktuak biomasa bihurtzean, erregai fosilekiko (adibidez, gasolioarekiko) mendekotasuna murrizten da, eta, hala, emisio kutsatzaileak murrizten dira eta karbono-aztarna murrizten da.
Bestalde, zuhaitz batek eskaintzen duen guztiari balioa ematean, enpresak ingurumenaren kutsadura murrizten laguntzen du. Azkenean, produktu bat ekoizten ari zara, eta hamar urteren buruan hori birziklatu edo Garbiguneko zentro batera eraman ahal izango duzu. Han, txikitu eta ezpal bihur dezakezu. Gure produktuen bizitza baliagarria luzatzeak duen garrantzian sinesten dugu. Hori dela eta, altzari iraunkorrak eta funtzionalak izateko diseinatzen ditugu, denboran zehar leku desberdinetara egokitu daitezkeela ziurtatuz, kontsumo arduratsuaren kultura sustatzeko asmoz.
Beti sustatzen dugun basoberritzeak garrantzi handia du gure basoen kontserbazioan eta karbonoaren harrapaketan.
– Ba al dago hobekuntzarik etorkizunean zura birziklatzearen arloan?
-Esango nuke mendian geratzen den %2 horren bilketa, eta hemen, Euskal Herrian, bideragarria ez dena. Eta, beti esan dudan bezala, ahal den guztia landatzea etengabe, edozer dela ere, ez du pinua izan behar.
– Jaso al du enpresak aitorpenik edo ziurtagiririk birziklatzearen eta jasangarritasunaren arloan egindako ahaleginengatik?
– Duela gutxi, Tecnalia Certificación-en karbono-aztarnaren ziurtagiria lortu dugu; gure kasuan, zuraren sektoreko lehen eta bigarren eraldaketari dagokiona. Ingurumen-jasangarritasunarekin eta erantzukizun korporatiboarekin dugun konpromisoari dagokionez, sari hori lorpen handia da gure enpresarentzat, gure jarduerak ingurumenean duen eragina ezagutzeko aukera ematen baitigu. PEFC ziurtagiriaz gain (iturri jasangarrietatik datorren tokiko zura erabiltzen dugula bermatzen duena), Europar Batasuneko etiketa ekologikoa ere badugu (Ecolabel). Etiketa horrek hondakin gutxiago sortzen duten eta ekoizpen-prozesuan kutsadura gutxiago sortzen duten enpresak saritzen ditu ere, bai eta material birziklatuak erabiltzea bultzatzen dutenak, produktu iraunkorragoak eta birziklatzen errazagoak direnak egiteko.
Zatoz gurekin Birziklapenaren Eguna ospatzera, eta izan zaitez mundu garbiago, berdeago eta jasangarriagorako aldaketaren parte. Astigarraga Kit Line-n uste dugu gure erantzukizuna altzarien fabrikaziotik haratago doala, eta gure ingurunean dugun eragina minimizatzea ere badakarrela. Horregatik dugu jasangarritasunarekiko konpromisoa, gaur, bihar eta beti. Birziklapenaren Egun zoriontsua izan!
